Elleboogdysplasie

Veelvoorkomende elleboogaandoeningen

  • Elleboogdysplasie (ED)
  • Voorkomen
  • Oorzaken
  • Symptomen
  • Diagnose
  • Behandeling
  • Preventie

Elleboogdysplasie (ED)

ED is een verzamelnaam voor meerdere aandoeningen

  • Osteochondrosis dissecans (OCD) is een losse kraakbeen flap van de bovenarm
  • Losse processus coronoïdeus (LPC) is een al dan niet verplaatst los fragment van de ellepijp
  • Losse processus anconeus (LPA) is een erg groot los bot fragment van de ellepijp
  • Incongruentie (IC) is een slecht “ aansluitend /passend” ellebooggewricht: er is trapvorming in het gewricht.
  • Incomplete ossificatie van de humerus condyllen. (IOHC): de rolkammen van de bovenarm zijn niet vergroeid.
  • Mediaal compartiment syndroom (MC): er zijn ernstige kraakbeen letsels aan de binnenkant (mediaal) van het elleboog gewricht. 

De patiënt lijdt aan ED als hij/zij één of meer van bovenstaande aandoeningen heeft.

Voorkomen

Vooral grote rassen hebben te maken met ED, bv. Duitse herders, Retrievers, Sennen honden, Rottweilers, Bordeaux doggen, Labradors en staffords. Af en toe zien we ook honden met een acute ED ten gevolge van trauma. ED kan ook voorkomen bij middelgrote en kleine hondenrassen en zelf bij katten maar dit zien we toch veel minder frequent.

  • OCD: meestal problemen rond 7-8 maanden en vaak in combinatie met LPC. Vooral Bordeaux doggen gevoelig voor LPC + OCD in beide ellebogen tegelijk.
  • LPC: meestal problemen rond 7-8 maanden. Meer en meer zien we dat een barst tijdens de puppy tijd pas problemen geeft als de hond 4-5 jaar oud is. Er is dan vaak een trauma bekend.
  • LPA: meestal problemen rond 7-8 maanden. Vooral bij Duitse herders.
  • IC: rond 7-8 maanden Vooral bij Berner Sennenhonden en in het kader van radius curvus syndroom bij kleine hondenrassen
  • IOHC: voornamelijk bij Springer Spaniëls op jonge leeftijd vaak na een trauma zichtbaar.
  • MCS: zie apart artikel

Oorzaken

De oorzaak van ED is divers. Er spelen zowel erfelijke als omgevingsfactoren mee.
Onder dit laatste vallen de voeding, groeisnelheid en manier van beweging tijdens het opgroeien (zie preventie). Er is een storing die optreedt tijdens het normale verbeningsproces (endochondrale ossificatie) Bewezen is dat een te hoog gehalte calcium in de voeding ED in de hand werkt. ED is ongeveer voor 33% erfelijk. Het is belangrijk niet te fokken met honden met ED.

Symptomen

Jonger dan 8 maanden

De pup loopt mank of met zwierige voorpoten (indien beide voorpoten een probleem hebben). Vaak wordt de elleboog buiten het lichaam geplaatst (zijwaarts). Soms voelt men kraken ten gevolge van het losse botfragment.

Middelbare tot oude hond

Duidelijk kreupel aan 1 zijde, soms aan 2 voorpoten. Meestal
stram en pijnlijk gewricht.

Diagnose

Röntgenfoto’s (RX)

Op de RX worden verschillende dingen bekeken:

  • Is er een bot fragment te zien? (LPC en LPA)
  • Is er een defect in het bot te zien? (OCD en LPC)
  • Past het ellebooggewricht mooi en hebben ellepijp en spaakbeen t.h.v. de elleboog geen step? (incongruentie)
  • Is er al arthrose? 

LPA: groot los fragment
OCD: defect tgv losse kraakbeenflap
LPC: defect tgv los botfragment of barst
Incongruentie: step vorming in het gewricht
IOHC: barst te zien tussen de beide condyllen van de bovenarm
MCS: moeilijk te zien op RX


CT-scan (botscan)

Bij verdenking of afwijkingen op RX, wordt steeds een CT van de ellebogen aangeraden. Veel meer detail zichtbaar op CT in vergelijking met een RX : in 3 vlakken te bekijken, subchondrale fissuren zijn zichtbaar, gevorderde stadia van mediaal compartiment syndroom zichtbaar, 3D reconstructie mogelijk, incongruentie is te meten.

Behandeling

Vaak bestaat de behandeling uit het verwijderen van het fragment/flap. Hierbij heeft een kijkoperatie (artroscopie) altijd de voorkeur boven een gewone operatie (arthrotomie).

Arthroscopie heeft verschillende grote voordelen:

  • Gelijktijdig diagnostiek (gewricht goed bekijken) en behandeling (meteen iets doen).
  • Sneller herstel vanwege kleinere wondjes (2-3mm)
  • Dier heeft veel minder pijn na de operatie.
  • Beide zijden (links en rechts) kunnen in 1 operatie behandeld worden omdat de ingreep minimaal invasief is.
  • Beter beeld voor de chirurg (overzicht, scherp detail en vergroting).

De precieze behandeling en de prognose zijn echter sterk afhankelijk van de aandoening en van de leeftijd van het dier. Wat we ook doen er zal altijd artrose ontstaan maar veel minder snel dan indien we niets doen.

Hier volgt een overzicht:

LPC

Botfragment verwijderen. Prognose goed: 70% kans op perfect herstel na 3-4 maanden. 20% Kans op verbetering maar nog steeds stram bij opstarten. 5% Kans dat behandeling geen verbetering geeft.

LPA

Als het dier jonger is dan 7 maanden kan het fragment vastgezet worden met een schroef en de druk weggenomen worden door een zaagsnede in het bovenste deel van de ellepijp. Als het dier ouder is dan 7 maanden, wordt het fragment meestal verwijderd.


OCD

Losse kraakbeenflap verwijderen tot op gezonde weefsel. Goede prognose.


IC

Dit wordt enkel behandeld indien de lengte van spaakbeen en ellepijp erg veel verschillen. Eén van beide botten wordt doorgezaagd en in lengte aangepast.


IOHC

Plaatsen van trekschroef met botgreffe. Prognose is gereserveerd.

Stamceltherapie

Bij alle gevallen van ED en/of artrose in de elleboog kunnen lokaal ingebrachte stamcellen duidelijke vermindering van de klachten geven.

 

Preventie

Voeding

Een overvloed aan calcium kan lijden tot ED. Vooral tussen overmatig calcium intake en OCD is een causaal verband aangetoond. Royal Canin Mobility support is her een goed voorbeeld van.

Beweging

Tot leeftijd van 12-15 maanden: Gecontroleerde beweging (= aan de lijn, aan de fiets, zwemmen). Een erg onstuimige, speelse pup heeft meer kans op ED. Ook zijwaarts uitglijden op een gladde vloer kan ED in de hand werken.

Gewicht

Overgewicht kan de problemen verergeren.

Supplementen

Omega3- vetzuren: zijn natuurlijke ontstekingsremmers. Ze kunnen positieve invloed hebben op de kwaliteit van het gewrichtsvocht. Dit zit o.a. in Royal Canin Mobility support en hoog geconcentreerd in doils joint.
Flexadine: bevat collageen en zorgt voor een vermindering van de ontstekingsreactie in het gewricht zelf op basis van hyposensibilisatie voor collageen.
Fokprogramma: NIET kweken met ouders die ook maar enige graad van arthrose in de ellebogen hebben.

Terug naar Chirurgie en Orthopedie